Bu hafta bir iş seyahati için Barselona’daydım ve yepyeni bir şey öğrendim! Çok eski bir şehir olan Barselona’nın bu kadar düzenli bir örü (grid) sistemi olmasının sebebi zamanının ötesinde bir vizyona sahip olan Katalan mühendis ve şehir planlamacısı Ildefons Cerdà imiş.
19. yüzyılın başına kadar, diğer bütün büyük Avrupa şehirleri gibi, Barselona da duvarlarla çevrili imiş. Artan nüfus artık duvarların içine sığmıyor ve dar, ışık almayan sokaklardan hastalık eksik olmuyormuş. Cerdà duvarların yıkılması sonrası bolca geniş alanın ve düzenli dikdörtgenlerin olduğu bir şehir planı öne sürmüş. Bu şehir planı 200 yıl sonra hala Avrupa'nın en iyi şehir planlarından!
Cerdà bu sistemde, blokların arasına 45 derecelik dönüş açıları koyarak atlı arabaların dönüşünü sağlamış çünkü atlı arabalar bugünkü arabalar gibi dar açıyla dönemiyormuş. Fakat bu geniş caddeler günümüz arabaları ve trafiğiyle de hala birçok Avrupa şehrine göre daha iyi akış sağlıyor bana kalırsa. Cerdà bu 45 derecelik açılarla aynı zamanda ışığın ve havanın şehir içinde daha kolayca dolaşımını sağlamış.
Fakat daha da önemlisi, Cerdà daha 19. yüzyılın başlarında aslında bizim güncel bir düşünce sandığımız “süper blok” sistemini yaratmış! Eşit büyüklükteki apartman bloklarının arasına bolca yeşil alan koyarak insanların ferahlamasını, trafik ve gürültüden korunmasını ve bir topluluğa ait hissetmesini tasarlamış. Kapitalist düzenin gözü kör olsun, onun bu tasarımı zaman içerisinde daha çok kat ve apartman inşaatı sebebiyle yok olmuş.
Sadece metrekareyi değil, sağlığı ve mutluluğu da düşünerek şehir tasarımı yapan Cerdà, modern şehir tasarımının öncülerinden sayılıyormuş. Ve Barselona büyük şehir belediyesi bu “süper blok”ları şimdilerde geri getirmeye çalışıyormuş. Artık iş işten geçmiş midir sizce? Yoksa o açık alanları geri getirmek mümkün olur mu? :) ~z
