Vergi vermek her ne kadar temel vatandaşlık görevlerinden biri olsa da, çoğu kişinin isteksiz olarak yerine getirdiği (veya getirmediği) bir görev. Hatta öyle ki devlet vergi toplama konusunda ne kadar yaratıcı olursa vatandaş da o vergiden kaçmak için o kadar yaratıcı çözümler bulabiliyor. Bunun geçmişteki bir örneğine bugün Londra sokaklarında halen rastlayabilirsiniz: pencerelerine tuğla örülmüş binalar.
1600’ler İngiltere'sinde gelir vergisi çoğu kişinin karşı çıktığı bir uygulamaymış. Kişinin geliri özel bir bilgi olarak görüldüğü için devletin bunu öğrenmesi kişinin özeline müdahale, kişisel özgürlüğüne bir tehdit olarak görülüyormuş. Hatta bu nedenle 1842 yılına kadar İngiltere’de gelir vergisi uygulanamamış. Toplumun gelir vergisine karşı katı duruşu, üzerinde güneş batmayan krallığı vergi toplama konusunda daha yaratıcı fikirler bulmaya zorlamış olacak ki 1696’da İngiltere Kralı III. William milletin evine giren güneşten vergi toplamaya başlamış. Bunun da adına pencere vergisi denmiş (bakınız Window tax). Evinde 10’dan az penceresi olanlar bu vergiden muafken, 10’dan fazla penceresi olanlar pencere sayısıyla doğru orantılı artan bir vergiye tabi tutulmuş. Teoride zenginden (yani daha çok pencereli evi olandan) daha fazla vergi almayı sağlaması beklenen bu uygulama vergiden kaçmak isteyen ev sahiplerinin kiraya verdikleri evlerdeki pencerelere tuğla ördürmesiyle sonuçlanmış. Kısacası verginin yükü orta sınıfa yüklenmiş. Daha sonra havasız ve güneşsiz evlerin kamu sağlığına olan zararlarının belgelenmesiyle birlikte bu uygulama 1851 yılında durdurulmuş.
Yüzyıllar önce uygulanan garip bir vergi uygulamasının izlerinin bugün bile gözle görülebiliyor olması bana çok ilginç geliyor.
Sizin de aklınıza gelen başka garipsediğiniz vergi uygulamaları var mı? Ben bir örnekle başlayayım: Türkiye’nin de içinde bulunduğu bir dizi ülkede kadınların regl döneminde ihtiyaç duyduğu hijyenik ped gibi ürünlerin ihtiyaçtan sayılmaması ve bu ürünlerin en yüksek kategoriden vergilendirilmesi. Bu en az pencere vergisi kadar saçma bir uygulama bence. Aklınıza gelen başka uygulamalar varsa bize yazın. ~n
